Choć już sama nazwa tej choroby brzmi bardzo poważnie, to jej objawy są bardzo często ignorowane i kojarzone z zupełnie innymi przypadłościami. Bezdech senny to mieszanka objawów dziennych oraz nocnych, takich jak uczucie ciągłego zmęczenia, poranne bóle głowy, luki w pamięci, rozdrażnienie czy chrapanie. Ostatnie badania dowodzą, że nieleczony bezdech senny może mieć szereg bardzo poważnych konsekwencji dla zdrowia, a nawet życia. Z czego wynikają zaburzenia oddychania podczas snu? Jak sobie z nimi radzić, by ratować nasz organizm przed zdrowotną katastrofą?
Zabójcza otyłość
Obturacyjny bezdech senny, czyli OBS, to powtarzające się w czasie snu epizody niedrożności górnych dróg oddechowych, prowadzące do bezdechów i spłyceń oddychania. Jego występowanie wzrasta wraz z rozpowszechnieniem otyłości, która stanowi jeden z najistotniejszych czynników ryzyka tego zaburzenia. Aż 80 proc. osób otyłych cierpi jednocześnie na OBS, z czego 70 proc. z nich skarży się na jej cięższą postać. Nic więc dziwnego, że obturacyjny bezdech senny dotyczy aż 18 milionów dorosłych Amerykanów, wśród których otyłość jest powszechna. Szczególne obciążenie patogenetyczne ma akumulacja nadmiernej masy ciała w okolicach szyi. Nie jest to przypadek. Podczas snu mięśnie, które kontrolują górne drogi oddechowe, rozluźniają się. Proces osłabienia pracy mięśni powoduje opadanie podniebienia miękkiego oraz języczka, a w efekcie dochodzi do zwężenia górnych dróg oddechowych. Wówczas niektóre osoby zaczynają chrapać. Kiedy z kolei zwężenie dróg jest zbyt duże, występują problemy z oddychaniem, a ich całkowite zablokowanie, prowadzi do chwilowego zatrzymania się procesu oddychania, czyli obturacyjnego bezdechu sennego. W praktyce, powstaje wrażenie duszenia się, przebudzenie i powrót do akcji oddechowej. Osoba cierpiąca na to zaburzenie najczęściej nie pamięta epizodów bezdechu. Takie pauzy w oddychaniu mogą trwać od kilku do kilkunastu sekund i powtarzać się nawet kilkaset razy w ciągu jednej nocy. Nie trzeba przekonywać, że taka praca organizmu ma katastrofalne skutki dla działania mózgu i ciała.
Diagnoza i leczenie
Najczęstszym objawem, który jest zgłaszany przez pacjentów diagnozowanych w kierunku nocnych zaburzeń oddychania jest wzmożona senność w ciągu dnia. W postaciach łagodnych OBS objawia się podczas wykonywania codziennych czynności, takich jak oglądanie telewizji, czytanie gazety czy słuchanie wykładów. W skrajnych przypadkach chorzy z ciężką postacią tej choroby zasypiają w trakcie posiłków, rozmowy, w czasie pracy czy nawet podczas prowadzenia samochodu. Opisywano również związek między zaburzeniami oddychania w nocy, a częstszym występowaniem depresji i obniżeniem libido.
Na szczęście, istnieje szereg strategii leczenia obturacyjnego bezdechu sennego, zwłaszcza, w jego łagodnych stanach oraz w celach prewencyjnych. Priorytetem wśród zaleceń jest zawsze obniżenie masy ciała i dążenie do utrzymania prawidłowego BMI. Chorzy z OBS powinni mieć także zapewnioną odpowiednią higienę snu. Ze względu na niekorzystne działanie grawitacji zaleca się sen na boku, ponieważ w pozycji na wznak liczba bezdechów zdecydowanie wzrasta. Dla zachowania odpowiedniego komfortu snu stosuje się także kołdry sensoryczne, które dzięki cięższemu wkładowi (zamiast np. popularnego pierza), wyciszają, działają antystresowo i poprawiają działanie układu oddechowego. Należy także unikać alkoholu, szczególnie na kilka godzin przed snem. Alkohol, powodując obniżenie aktywności nerwu podjęzykowego, sprzyja zwiększeniu liczby bezdechów i wydłużeniu czasu ich trwania. Do działań prewencyjnych zalicza się także zaprzestanie palenia tytoniu. Standardem terapii bezdechu sennego jest także metoda polegająca na wytwarzaniu stałego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych za pomocą specjalnych aparatów (CPAP).
Obturacyjny bezdech senny jest chorobą, która rozwija się stopniowo i ze względu na szeroki przekrój objawów, często zostaje lekceważona i pozostawiona bez odpowiedniej diagnozy. Pamiętajmy, że wczesne wykrycie obturacyjnego bezdechu sennego i natychmiastowe wdrożenie terapii, pozwala uniknąć niepożądanych powikłań i obniżenia jakości naszego codziennego życia.
