Kiedy rodzice dowiadują się o tym, że ich dziecko jest autystyczne bardzo często czują lęk i nie mają pojęcia jak odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Nieumiejętna chęć pomocy dziecku np. przy codziennych czynnościach, bez odpowiedniej wiedzy, może być czasem dla niego niekomfortowa, a czasem nawet pogłębiać objawy lub jego stan. Dlatego tak istotny jest dobór maksymalnie efektywnej terapii.
Kompleksowy program terapii i edukacji dzieci z autyzmem oraz dzieci z zaburzeniami komunikacji (Treatment and education of autistic and related communication handicapped children, TEACCH) to doskonały sposób na pracę z autystycznym dzieckiem. Jego założenia wykrystalizowały się na podstawie wyników badania, które przeprowadzono w 1966 roku na Uniwersytecie w Północnej Karolinie (badanie polegało na pracy rodziców z dziećmi na podstawie indywidualnie opracowanych programów). Na tej samej uczelni 6 lat później powstał pierwszy oddział TEACCH.
Rozwój, samodzielność i szacunek to podstawa
Co jest celem terapii TEACCH? Przede wszystkim osiągnięcie przez chorego jak największej niezależności w życiu dorosłym, która przekłada się na prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie oraz samodzielność. Terapeuci wraz z opiekunami osób autystycznych dążą do tego, aby pomóc im zrozumieć otaczający go świat, zasady funkcjonowania wśród innych osób, rozwoju umiejętności, które pozwolą im samodzielnie dawać sobie radę w różnych sytuacjach. Model duży nacisk kładzie na szacunek wobec autystycznych oraz na holistyczne postrzeganie autyzmu oraz osób dotkniętych nim. Co leży u podstaw terapii TEACCH?
- Świadomość tego, jak istotne jest rozumienie istoty autyzmu oraz indywidualnych potrzeb osób, które zostały nim dotknięte,
- Ścisła, efektywna i ciągła współpraca pomiędzy rodziną autystycznego dziecka, a szkołą lub innymi placówkami edukacyjnymi,
- Strukturyzacja mająca na celu przystosowanie otoczenia do potrzeb dziecka
- Projektowanie indywidualnych programów nauczania, które dostosowywane są do poszczególnych czynników (potrzeby, zainteresowania, umiejętności oraz wiek)
- Wykorzystywanie narzędzi wizualnych w czasie pracy z dzieckiem.
Programy, o których mowa powyżej opracowywane są na podstawie specjalnego Profilu Psychoedukacyjnego. Profil ten pozwala na scharakteryzowanie indywidualnych zdolności edukacyjnych, które weryfikowane są wraz z wiekiem i rozwojem dziecka (na tej podstawie dobiera się również kolejne programy do pracy z dzieckiem). Jedną z głównych różnic pomiędzy podejściem behawioralnym, a modelem TEACCH jest fakt, że w tym drugim kompletnie nie stosuje się modyfikacji zachowań. Może mieć to miejsce jedynie w sytuacji, kiedy zachowanie autystycznej osoby może stanowić zagrożenie dla jej dobra, zdrowia lub życia. Jak wygląda organizacja systemu terapii TEACCH w praktyce? Jest to zbiór usług, w które wchodzą diagnostyka kliniczna, zajęcia w szkolnej sali, specjalne domy stałego pobytu, współpraca z nauczycielami zawodu dla osób z autyzmem i przeznaczone dla nich szkolenia zawodowe. Jednym z elementów wdrażania terapii TEACCH na całym świecie są również klasy specjalne dla dzieci z autyzmem w której pracuje się w niewielkich grupach. Klasa zazwyczaj liczy od 5 do 7 uczniów, nauczyciela oraz asystentów. Liczba asystentów dopasowywana jest do liczby uczniów w stosunku 3 dzieci: 1 dorosły.
TEACCH i współpraca na linii terapeuta – rodzice
Bardzo istotnym elementem modelu TEACCH jest uświadomienie opiekunom faktu, że akceptacja ograniczeń wynikających z autyzmu jest konieczna. Model ma na celu pracę nad trudnymi dla dziecka elementami codzienności, jednak nie wymaga od niego wyników, które mogłoby w tym samym czasie, i w tych samych okolicznościach osiągać zdrowe dziecko. Akceptacja takiego stanu rzeczy bardzo mocno wpisuje się w założenia terapii TEACCH, która w dużym uogólnieniu faktycznie zajmuje się w znacznym stopniu środowiskiem otaczającym chorego. Ciekawa jest również kwestia rodziców, którzy nie są spychani na margines czy zupełnie izolowani od pracy z dzieckiem, ale traktuje się ich jako partnerów w terapii dla specjalistów. Mają ogromny wpływ na realizację programów i realizację celów. Istotne jest także to, że nie pozostają samotni w zmaganiach z trudnościami dziecka, ale mogą liczyć na ciągłą pomoc, emocjonalne wsparcie oraz dodatkowe pomoce w postaci technik czy narzędzi do pracy z dzieckiem. Również terapeuci specjalizujący się w modelu TEACCH są szkoleni w taki sposób, aby zajmować się całą rodziną holistycznie, a nie jedynie dzieckiem. Odpowiednie szkolenia przechodzą również rodzice. Nietrudno sobie wyobrazić, jak ogromnym wsparciem dla rodziców jest model TEACCH. Nie tylko od początku są uświadamiani o charakterze zaburzeń swojego dziecka, ale także mogą mieć całkiem wymierny wpływ na pojawiające się u niego postępy i sukcesy oraz obserwować jego rozwój. Taka świadomość oraz nieustająca współpraca pozwala im zrozumieć swoje dziecko, jego zachowania, potrzeby i oczekiwania, co – nie ukrywajmy – w przypadku autyzmu potrafi być piekielnie trudne, a w skrajnych przypadkach po prostu niemożliwe. Nic więc dziwnego, że akurat ten model zyskał tak dużą popularność na całym świecie. O jego skuteczności natomiast chyba najlepiej świadczą wyniki badań, które jednoznacznie wskazują na fakt, że jego stosowanie ma wpływ na podniesienie jakości życia osób z autyzmem, dzięki możliwości rozwijania ich umiejętności oraz ograniczania destrukcyjnych zachowań, jak np. samookaleczanie się lub agresja.
