Choć jako rodzice instynktownie czujemy, że bliskość jest nieodłącznym elementem zdrowego wychowania, to często nie zdajemy sobie sprawy, jak wielką wagę odgrywa ona w funkcjonowaniu i rozwoju jego mózgu. Wiemy, że przytulanie i wspólny czas mają znaczenie, jednak nie do końca rozumiemy przebieg tego biologicznego procesu. A w biologii właśnie kryje się odpowiedź na niezwykle ważne pytanie – dlaczego rodzicielska czułość ma głęboki, ewolucyjny sens?
Sprawa pomiędzy neuronami
Czy wiesz, że gdy rodzi się dziecko, to jego mózg liczy już około 200 miliardów (!) komórek, między którymi wytworzyły się adekwatne połączenia neuronowe? Jednak największa rozbudowa tego systemu następuje po opuszczeniu łona matki. Wraz z intensywnym rozwojem mózgu, rosną także umiejętności czy rozumienie otaczającego świata. Natomiast od interakcji dziecka z otoczeniem zależy ilość kolejnych połączeń, które będą się tworzyć. To bardzo zaawansowany system naczyń połączonych.
Prawdziwym pokarmem dla neuronów, a właściwie iskrą do ich „rozrostu” jest bliskość. Nowe połączenia powstają nie tylko wówczas, gdy przytulamy naszą pociechę, ale także wtedy, gdy odpowiadamy na jego potrzeby. Dzieci, które nie doświadczają bliskości z rodzicem lub rodzice nie poświęcają mu odpowiedniej ilości czasu, są zagrożone pojawieniem się problemów behawioralnych w przyszłości – mogą stać się nadpobudliwe, impulsywne czy niezdolne do koncentracji.
O znaczeniu hormonów
Wychowywanie dziecka to proces, który niejednokrotnie wiąże się z trudnymi emocjami. Są momenty, kiedy mamy wrażenie, że jesteśmy szantażowani, a mały negocjator wykorzystuje naszą rodzicielską dobroć. Stajemy się wówczas nieustępliwi i twardzi, np. gdy maluch zanosi się płaczem i nic nie przynosi mu ukojenia. Tymczasem zapominamy, że nadmierna ekspozycja niewykształconego organizmu na stres wiąże się z podwyższeniem poziomu szkodliwego kortyzolu (hormonu stresu), który to z kolei może przyczynić się do nieprawidłowego rozwoju układu nerwowego, mechanizmów strachu, prowadzić do rozwoju fobii, obsesji i stanów lękowych.
Bliskość to uwaga, a dzieci, które jej doświadczają nie muszą w sposób przekolorowany i hałaśliwy manifestować swoich potrzeb i zdobywania tego, czego w danej chwili potrzebują. Pamiętajmy, że to my w relacjach (rodzic-dziecko, rodzic-rodzic) pokazujemy szacunek i zrozumienie dla własnych potrzeb. Jeśli maluch płacze z głodu, powinniśmy więc go nakarmić, zamiast odliczać czas do kolejnej sesji karmienia, a kiedy płacze, naszym naturalnym odruchem powinno być przytulenie, a nie czekanie aż dziecko samo się uspokoi. W przyszłości zaowocuje to zdecydowanie lepszą i zdrowszą komunikacją, a maluch nauczy się przyciągać uwagę np. spojrzeniem, a nie histerycznym płaczem.
Empatia, zabawa i kora przedczołowa
Kora przedczołowa pełni niezwykle ważną rolę nie tylko jednostkową, ale także społeczną. To ona odpowiada za kontrolowanie emocji, umiejętność planowania czy rozwiązywania problemów. Im częściej jest ona stymulowana, np. poprzez zabawę z maluchem, przytulanie czy kołysanie, tym sprawniej mózg uczy się budowania relacji społecznych, których podstawą jest empatia. Empatia z kolei to podstawa troski. Gdy jako dzieci doświadczamy troski, w najlepszy możliwy sposób uczymy się zauważać potrzeby innych, odpowiadania na nie czy dbania o relacje z ludźmi.
Doświadczanie empatii ze strony rodziców ma ogromne znaczenie także dla mózgu – w takim stanie powstaje łączność pomiędzy obiema półkulami, a także pomiędzy korą nerwową i układem limbicznym, w szczególności ciałem migdałowatym. Jak można więc zauważyć, bliskość tworzy pewnego rodzaju „mostki”, dzięki którym możliwa jest rozbudowa kolejnych systemów, wpływających na coraz szersze funkcjonowanie i rozumienie małego człowieka.
Pamiętajmy, że bliskość jest budulcem zaufania, a zawsze pierwszym jego nauczycielem i odbiorcą jest rodzic. To on odpowiada na potrzeby dziecka i powinien być zawsze wtedy, gdy ono go potrzebuje. W przyszłości, tak wykształcone, zdrowe mechanizmy pozwolą mu budować głębokie i satysfakcjonujące relacje z innymi.
