Kamizelka obciążeniowa w terapii zaburzeń SI, ADHD, PDD

Zaburzenia integracji sensorycznej przeszkadzają dzieciom prawidłowo funkcjonować w swoim środowisku. Ich efektem są problemy z utrzymaniem koncentracji, niemożność skupienia się na jednym zadaniu, nadmierna ruchliwość, a niekiedy impulsywność. Powodem jest zbyt słaba lub zbyt silna reakcja na bodźce płynące z ciała lub z zewnątrz. Kamizelki obciążeniowe, jako część terapii sensorycznej, mają modulować przyjmowanie i przetwarzanie tych bodźców, a ich codzienne stosowanie przynosi niezwykle pozytywne efekty.

Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci

Dzieci z zaburzeniami rozwoju,  w tym dzieci z ADHD, Zespołem Aspergera, Zespołem Retta, Zespołem Hellera, czy zakwalifikowane jako PDD (takie, które nie spełniają wszystkich kryteriów poszczególnych zaburzeń, lecz występują u nich objawy świadczące o zaburzeniach w rozwoju) bardzo często mają kłopot z integracją sensoryczną.

Przyczyną zaburzeń integracji sensorycznej jest niedojrzały  układ nerwowy, niezdolny do właściwego gromadzenia i przetwarzania bodźców dochodzących zarówno z ciała, jak i z zewnątrz.

Nadmierna ilość informacji przepływających od zmysłów do mózgu sprawia, że nie jest on w stanie poradzić sobie z nimi. W efekcie, dziecko nie potrafi skoncentrować się i funkcjonować w sposób zorganizowany.

Modulowanie reakcji na bodźce za pomocą kamizelki obciążeniowej

Zaburzenia integracji sensorycznej, czyli nieproporcjonalne reakcje (zbyt silne, lub zbyt słabe w stosunku do bodźców) są leczone m.in. przez terapeutów integracji sensorycznej. Wśród pomocy, które z powodzeniem stosuje się w terapii znajdują się kamizelki obciążeniowe.

Kamizelki obciążeniowe wywierają na ciało głęboki nacisk, ten zaś, powoduje ograniczenie nadreaktywności (lub podreaktywności). Naukowcy badający wpływ obciążenia (docisku) na organizm (S.D. Farber, T. Grandin) zwracają uwagę na efekty w postaci rozluźnienia, spadku pobudzenia i lęku oraz lepszą organizację i wzrost skupienia. Wskazuje się również na możliwość podniesienia przez stosowanie kamizelki obciążeniowej poziomu serotoniny we krwi oraz neuroprzekaźników, których deficyt zwykle towarzyszy zaburzeniom rozwojowym (Gainetdinov R.R, Wetsel W.C., Jones S.R., Levin E.D. Jaber M., Caron M.G. 1999 – Role of serotonin in the paradoxical calming effect of psychostimulants on hyperactivity. Science).

W Polsce, po raz pierwszy kamizelki obciążeniowe zastosował w 2001 r. Zbigniew Przyrowski należący do Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Integracji Sensorycznej. W ramach terapii nosiło je 10 dzieci z autyzmem, 20 z ADHD i 1 z niepewnością grawitacyjną. Jak zauważył terapeuta, u wszystkich pacjentów zaszły pozytywne zmiany – zwiększyła się ich komunikatywność, koncentracja, poprawiła się integracja z otoczeniem i komunikacja wzrokowa, natomiast redukcji uległo pobudzenie.

Kamizelka obciążeniowa, a codzienne wyzwania stojące przed dzieckiem

Bez względu na to, czy dziecko przebywa w grupie nieprzystosowanej, czy też przystosowanej do współdziałania z osobami o zaburzonej integracji sensorycznej (np. klasy integracyjne w szkołach), zawsze są to pewne zbiorowości opierające się na interakcjach, komunikacji, pewnych oczekiwaniach względem siebie wzajemnie. Dlatego tak ważne jest zwiększanie tych umiejętności u dzieci z zaburzeniami rozwojowymi. Niemałą role odgrywają przy tym kamizelki obciążeniowe.

Działanie kamizelki obciążeniowej ułatwia wykonywanie codziennych zadań w przedszkolu, szkole, czy później na studiach. Dzięki niej, a dokładniej – dzięki głębokiemu naciskowi wywieranemu na ciało, dziecko wycisza się, rozluźnia, łatwiej komunikuje się z otoczeniem, a jego koncentracja ulega znacznej poprawie.

Choć kamizelka obciążeniowa jest niewątpliwie wsparciem dla rozwoju dziecka, to zawsze należy skonsultować jej użycie z terapeutą integracji sensorycznej. Przede wszystkim, w ten sposób wykluczy się wszelkie przeciwwskazania do jej stosowania. Kolejnym powodem, dla którego warto to zrobić to uzyskanie maksymalnej efektywności terapii, jako całości. Pamiętajmy, że kamizelka obciążeniowa to jeden z elementów leczenia, dobrze jest więc, by jej użycie łączyło się w logiczny sposób z innymi działaniami terapeuty.

Stosowanie kamizelki obciążeniowej

Kamizelka obciążeniowa nie należy do standardowych elementów ubioru, w tym sensie, że należy ją co jakiś czas zdejmować. Na początku terapii, łączny czas noszenia kamizelki nie powinien przekraczać 2 – 3 godzin.

Regułą jest, że kamizelkę stosuje się przez ok. pół godziny i ponownie zakłada po upływie ok. 2 godzin.

Wykonanie kamizelki obciążeniowej

W konstrukcji kamizelki obciążeniowej ważnych jest kilka elementów: materiał, z którego została wykonana, ciężar kamizelki, wysokość ułożenia odważników oraz jej atrakcyjny wygląd.

Zwracajmy uwagę, by kamizelka nie sprawiała wrażenia ubrania „do zadań specjalnych”. Niech będzie to coś, co w zestawieniu z innymi elementami ubioru stworzy naturalną całość. Zwróćmy też uwagę na kolor. Warto, by był to jeden z ulubionych kolorów dziecka, choć utrzymany w tonacji niezbyt krzykliwej. Podobnie, wzory na materiale nie powinny zbyt rozpraszać uwagi dziecka.

Wybierając materiał, należy sprawdzić, czy nie jest on rozciągliwy. To ważne, gdyż odważniki, które wkładane są do wewnętrznych kieszeni powinny znajdować się na określonej wysokości. Podczas siedzenia, nie mogą opierać się o nogi dziecka, czy o krzesło. Odważniki muszą być rozmieszczone równomiernie wokół ciała, zarówno z przodu, jak i z tyłu kamizelki. Ich waga powinna być dobrana, by wraz z materiałem nie przekraczała 5% wagi ciała dziecka.

Pamiętajmy, że w dokładnym określeniu parametrów kamizelki obciążeniowej powinien brać udział terapeuta dziecka.