Koncentracja to nic innego jak umiejętność skupiania i utrzymywania uwagi na konkretnych czynnościach. W pierwszych miesiącach życia dzieci robią to bezwarunkowo, a na późniejszych etapach koncentracja staje się impulsem do rozwoju i jest coraz bardziej świadomym procesem. Ta ważna umiejętność nie zawsze jednak ma przestrzeń do pogłębiania się – zdarza się, że rodzice zupełnie nieświadomie utrudniają pociechom jej zdobywanie. Co robić, by tego uniknąć? Jak wspierać dziecko w nauce koncentracji?
Chcąc dla swoich dzieci jak najlepiej, trudno nam przyjąć, że możemy utrudniać im rozwój czy nabywanie nowych umiejętności. W końcu od pierwszych tygodni ciąży zmieniamy swoje nawyki, z dokładnością urządzamy pokoik dziecięcy, wybieramy ubranka i zabawki. No właśnie… czy te ostatnie, szczególnie na pierwszych etapach życia, są konieczne w edukacji naszych pociech?
Nieświadome przebodźcowanie
Grająca karuzela nad łóżeczkiem dziecka, świecące gwiazdki, szumiące misie czy szeleszczące piłeczki, to tylko niewielka część asortymentu, w który zaopatrujemy się z myślą o przyjściu na świat naszego dzidziusia. Zapominamy jednak, że w brzuchu mamy, maluch miał dostęp do stłumionych dźwięków, ciemności i ograniczonej przestrzeni, a każdy bodziec po wyjściu na świat to dla niego szok. Co więcej, nasze aktywności, takie jak podnoszenie i odkładanie dziecka, przytulanie czy rozmowy przez telefon także zaliczają się do dodatkowych bodźców!
Dlatego, by zapewnić dzieciom odpowiednie warunki do rozwoju koncentracji uwagi, warto ograniczyć ilość bodźców. Np.: kiedy chcemy oglądać książeczki, dobrze jest wyłączyć telewizor i ograniczyć stymulację fizyczną. Natomiast jeśli mamy ochotę się poprzytulać, turlać i skupić na bodźcach dotykowych, wówczas zrezygnujmy z dodatkowej stymulacji kolorowymi zabawkami czy głośnymi dźwiękami.
W skrócie: aby dziecko mogło ćwiczyć zdolność utrzymywania uwagi, potrzebuje:
– spokoju,
– naturalnej ciszy (nie totalna cisza, ale nie chaos),
– ograniczenia kontaktu z urządzeniami elektronicznymi,
– wypoczynku (szczególnie po zabawie).
Rodzic najlepszą zabawką
Tak jak wspomnieliśmy, małe dzieci nie potrzebują wielu zabawek. Tak naprawdę, także z psychologicznego punktu widzenia, pierwsze miesiące życia dziecka to fascynacja… ludzką twarzą! Niemowlęta uwielbiają obserwować ludzi, naturalnie wodzą za nimi wzrokiem i naśladują ich mimikę. Prawdziwie absorbującą zabawą może być więc oglądanie rozwieszonych naokoło zdjęć ludzkich twarzy o różnych emocjach. Świetnie sprawdzą się też wypełnione (np. piaskiem) butelki, kartonowe wielkie puzzle, jedwabne chustki czy zwykłe opakowania np. po kremie. Żadnej elektroniki!
Starsze dzieci, równie chętnie jak maluchy, angażują rodziców we wspólne aktywności, z radością bawią się w wymyślone zabawy, odgrywanie ról. Dla dzieci w wieku przedszkolnym idealne będą także zabawki angażujące zmysły i zachęcające do aktywności – rower, hulajnoga, piłki, klocki konstrukcyjne, huśtawka, hamak, a także “skarby natury” i proste przedmioty codziennego użytku, z których (wykorzystując potęgę dziecięcej wyobraźni) można tworzyć i konstruować.
Rozwój sensoryczny
Należy także pamiętać, że rozwój koncentracji idzie w parze z rozwojem integracji sensorycznej dziecka, a więc umiejętnością odczytywania bodźców, łączenia ich i reagowania na nie. Jest to szczególnie ważne w kontekście dzieci, które mimo ćwiczeń mają problemy ze skupianiem uwagi w szkole, w domu czy podczas zabawy. Jeśli nie zadbamy o edukację sensorycznej naszego malucha problem ten może się pogłębiać i sprawiać coraz większe kłopoty na kolejnych etapach rozwoju. Zarówno przy zaburzeniach integracji sensorycznych, jak i próbach ich uniknięcia, możemy sięgnąć po następujące sposoby:
– wymiana zwykłej kołderki na sensoryczną,
– dbanie o higienę snu i powtarzalność codziennych czynności,
– ćwiczenie dotyku różnych tekstur,
– ćwiczenie w rozpoznawanie smaków i zapachów,
– tworzenie relacji bliskości z rodzicami,
– zabawy skupiające uwagę, takie jak puzzle, łączenie kropek, wodzenie palcem po ciele.
