Brak efektywnego snu u dzieci niesie za sobą katastrofalne skutki psychofizyczne, a nawet poważne zaburzenia rozwoju. Nie wprowadzając rutyny i zasad w życie nasze i naszych pociech, możemy doprowadzić do ich zaburzeń odżywiania, w tym otyłości, zmian w mózgu czy nawet do licznych fizycznych urazów. Ile czasu powinny odpoczywać dzieci? Jakich błędów nie popełniać, by uchronić je przed poważnymi konsekwencjami?
Mózg dziecka niewyspanego
Niedosypianie dzieci zupełnie inaczej wpływa na ich ciało niż jest to w przypadku dorosłych. Jak? Sprawdzili i opisali to badacze ze szpitala uniwersyteckiego w Zurychu pod kierownictwem Salome Kurth. Ich badania opublikowało pismo „Frontiers in Human Neuroscience”. U dzieci aktywność mózgu związana ze snem głębokim obserwowana jest głównie w jego tylnych rejonach, które posiadają najwięcej mieliny – tłuszczowej otoczki włókien nerwowych, która usprawnia przesyłanie impulsów elektrycznych. Mózg dziecka mielinizuje się właśnie od tyłu do przodu. Naukowcy są przekonani, że brak snu w pierwszych latach życia wpływa negatywnie na tworzenie się nowych połączeń nerwowych w mózgu. Do tego symptomy, które zdradzają maluchy przemęczone brakiem snu, są inne niż u dorosłych i często niewłaściwie rozpoznawane. Takie dzieci najczęściej łatwo się irytują, wpadają w „depresję” (mocno obniżony nastrój) lub przeciwnie – bywają nadmiernie podniecone i rozbudzone. Niestety, dość często błędnie, za powód ich zachowania uznaje się nadaktywność i niezdolność do koncentracji, kiedy problem leży zupełnie gdzie indziej.
Jakość snu i zaburzenia łaknienia
Kolejne doniesienia ze świata nauki również nie są optymistyczne. Zespół naukowców z University of Alabama pod kierownictwem prof. Kristy Casazza zbadał jakość i wzorce snu młodszych dzieci w wieku szkolnym. Z badań wynika jednoznacznie, że zaburzenia snu powodują zmiany łaknienia. Jak to się dzieje? Niejednokrotnie rodzice, którzy śpieszą się do pracy nie mają już czasu, aby przygotować dziecku pełnowartościowe śniadanie i pakują mu do tornistra gotowe pączki, drożdżówki czy kanapki ze stacji benzynowej. W efekcie maluch wychodzi do szkoły bez śniadania lub ze śniadaniem złej jakości, co powoduje drastyczne obniżenie jego możliwości poznawczych w ciągu całego dnia. Jeśli do tego wszystkiego okaże się, że dziecko poprzedniego dnia bawiło się do późna, nie mogło spać czy spało za krótko, to w organizmie zacznie wytwarzać się kortyzol, a więc hormon stresu. Jego nadmierna ilość hamuje perystaltykę jelit i „zaciska” żołądek, czego skutkiem będzie późniejsza niechęć do jedzenia. Brak jedzenia u malucha to lawina kłopotów ze skupieniem i koncentracją, co w wieku szkolnym może okazać się początkiem większych problemów rozwojowo-poznawczych. Zmiana postawy „niejadka” w dziecko, które się przejada może być bardzo szybka i ekspresowo prowadzić do… otyłości.
Regulacja dziecięcego snu
Według amerykańskiej organizacji National Sleep Foundation dzieci w wieku od trzech do sześciu lat powinny spać co najmniej 11 godzin na dobę. Tymczasem specjaliści alarmują, że już przedszkolaki sypiają mniej, niż powinny. Jeszcze gorzej sytuacja wygląda u „starszaków”. Jedna trzecia z ankietowanych dzieci w wieku 12-16 lat potwierdziła, że śpi zaledwie 4-7 godzin każdej nocy. Co więcej, jak potwierdzają uczeni, u dzieci śpiących za krótko, dwukrotnie częściej dochodzi do różnego rodzaju urazów niż jest to w przypadku wyspanych osobników! Co robić? Przede wszystkim należy bezwględnie pilnować jednakowych godzin pobudek i kładzenia się spać, niezależnie od dnia tygodnia. Jeśli maluchy mają problemy z zasypianiem warto sięgnąć po kołdrę obciążeniową, która od lat zalecana jest przez terapeutów na bezsenność, dziecięcy niepokój czy stres. Sen pod taką kołdrą powoduje zmniejszanie się ilości kortyzolu we krwi, a wzrost serotoniny (hormonu szczęścia). Z kolei do mózgu docierają informacje o „bezpiecznym położeniu” ciała w miejscu i czasie, dlatego łatwiej dochodzi do wyciszenia i uspokojenia, a co za tym idzie – także do łatwiejszego przejścia w sen głęboki. Pamiętajmy też o istocie wyciszania – ostatnie pobudzające zabawy z maluchami powinny odbywać się maksymalnie do godziny 18.
