Dzieci w krainie słowa

– czyli o zaburzeniach mowy u dzieci –

Dzieci zaczynają identyfikować pierwsze dźwięki już w łonie matki. Tym samym istota tego procesu jest niezwykle istotna, na co wskazują badania wykonywane na ciężarnych kobietach. To właśnie wyniki takich badań pozwoliły na stwierdzenie, że narządy fonacyjne dziecka są już ukształtowane w czasie 3 miesiąca ciąży. 

W ten sposób rozpoczyna się wstępna faza kształtowania się mowy. Niestety, nie zawsze przechodzi ona prawidłowo, a konsekwencją tego są różnego rodzaju zaburzenia.Powodem, dla którego dziecko nie może wydobywać z siebie dźwięków, kiedy jest jeszcze w postaci płodu, jest jego środowisko, które uniemożliwia mu takie działanie. 

Dźwięki w życiu płodowym dziecka 

To, że wiązadła głosowe zaczynają funkcjonować już na etapie życia płodowego, w ok. 7 miesiącu ciąży, zauważyła G.L. Flanagan. Wniosek taki pojawił się po obserwacji, że płód w tym okresie otwiera buzie w momencie, kiedy wypada mu z niej kciuk. Innym wnioskiem jest również to, że narząd fonacyjny zaczyna kształtować się już w czasie ciąży. Inne badania wykazały, że po upływie 4 miesiąca płód jest w stanie reagować ruchowo na różnego rodzaju bodźce akustyczne, co przekłada się na fakt, że kształtuje się również analizator słuchu. W czasie siódmego miesiąca życie, dziecko słyszy wyraźne dźwięki bicia serca jego matki. Konkretne badania, które przeprowadzono na grupie niemowląt ukazały, że trzeci trymestr ciąży pozwala dziecku na zapamiętywanie dźwięków. Kiedy puszczano badanej grupie kilka melodii, w których uwzględniona została taka, której matka chętnie słuchała w czasie tego okresu, dzieci wyraźnie stawały się bardziej aktywne. Uważa się również, że z takim odbieraniem dźwięków związane jest to, że dzieci wolą głos swoich matek tuż po urodzeniu oraz znacznie częściej wybierają lewą pierś do pobierania pokarmu, aby móc przy okazji posłuchać bicia serca matki, do którego przyzwyczaiły się w okresie płodowym. Dlatego właśnie uważa się, że to okres prenatalny może być podstawą prawidłowego rozwoju mowy i dzięki temu dziecko po porodzie gotowe jest do nauki języka. Uważa się również, że w przypadku dzieci, które zostały dotknięte upośledzeniem, doszło do zaburzenia mechanizmu, który w naturalny sposób powoduje prawidłowe kształtowanie się mowy. 

Maluch podsłuchuje dorosłych 

Dzieci, które osiągnęły już wiek ok. dwóch lat, powinny bez problemu za pomocą języka komunikować się z osobami w swoim otoczeniu. Warto jednak podkreślić, że proces kształtowania samej mowy nie został jeszcze zakończony i bardzo duże znaczenie będą dla niego miały otaczające dziecko wzory wymowy. Tym samym właśnie, co niejednokrotnie podkreśla się w literaturze dotyczącej kształtowania się procesu mowy, najważniejszy wpływ na prawidłowy rozwój mowy najczęściej będzie miała matka lub najbliżsi opiekunowie. Istotnym, zatem jest wzorzec prezentowany przez matkę, ojca lub opiekuna i niezwykle ważne jest nie używanie mowy dziecięcej (ang. baby talk), ponieważ dla dziecka jest to wyzwanie, polegające na uczeniu się dwóch, zgoła odmiennych od siebie wersji jednego wyrazu. W przypadku dziecka, które wykazuje zaburzenia mowy, zawsze należy postępować zgodnie z tym, jaki charakter etiologii posiada dane zaburzenie oraz w jakim stopniu nasilenia występuje. Nie istnieje, zatem jedna terapia logopedyczna dla różnych zaburzeń. Zarówno program leczenia, jak i metody powinny być dopasowywane indywidualnie i specjalista powinien brać pod uwagę każdą płaszczyznę rozwoju dziecka. Wielu badaczy, którzy, na co dzień zajmują się zaburzeniami mowy zauważa, że związki, jakie zachodzą pomiędzy samym zaburzeniem mowy, a zaburzeniami z innych sfer rozwoju są bardzo istotne, zwłaszcza w przypadku małych dzieci i mogą być bardzo pomocne w prawidłowej diagnozie, a tym samym rozpoczęciu efektywnej rehabilitacji. 

Dziecko z zaburzeniami mowy w szkole i wśród rówieśników 

Nie jest również tajemnicą, że dzieci, które dotknięte zostały pewnego rodzaju zaburzeniami rozwojowymi mają bardzo duże trudności w relacji ze swoim środowiskiem zewnętrznym. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że nie są one w stanie sprostać określonym wymaganiom, mimo wielu prób i szczerych starań. Niektórzy badacze uważają, że częstotliwość niepowodzeń wynikających z problemów rozwojowych mogą w konsekwencji prowadzić do bardzo poważnych problemów w sferze emocji, a tym samym w relacjach w życiu społecznym. Niezwykle ważna również dla prawidłowego kształtowania się mowy jest edukacja dziecka, gdzie niezbędne jest odpowiednie podejście dydaktyczne. Zarówno na etapie żłobka, przedszkola czy szkoły podstawowej pedagodzy powinni uwzględniać istotę konkretnych ćwiczeń, m.in. oddechowych, fonacyjnych lub takich, które usprawniają narządy mowy. Ostatnim etapem powinno być wprowadzenie ćwiczeń artykulacyjnych. Takie rozwiązanie powinno stosować się w czasie nauki, nie tylko w przypadku dzieci z wadami wymowy lub opóźnioną mową, ale również w przypadku dzieci zdrowych, jako element prewencji w tym zakresie.  

Bardzo istotnym elementem prawidłowej socjalizacji dziecka, a tym samym możliwością pomocy dla dzieci, które mają problemy z zaburzeniami mowy, jest rozwój intelektualny, który ma ogromny wpływ na powodzenia szkolne. Od początku nauk, które interesowały się problemami w procesie komunikowania się, wskazywano na istotę mowy w procesie kształtowania się samego myślenia. Wielu badaczy uważa, że niezwykle istotnym elementem kształtowania się psychiki dziecka jest właśnie mowa. Oprócz niej wymienia się również motywacje, emocje oraz myślenie. Wśród badaczy zaburzeń rozwoju dziecka panuje zgodność poglądów, że dzieci z zaburzeniami mowy wykazują różnorakie zakłócenia w funkcjonowaniu społeczno – emocjonalnym wynikające z samego faktu trudności w porozumiewaniu się. Ich konsekwencją mogą być późniejsze problemy wychowawcze. Również podejście pedagogów do dzieci z zaburzeniami powinno opierać się na wiedzy oraz wrażliwości wobec maluchów dotkniętych takimi problemami, niedopuszczalnym jest traktowanie ich, jako mniej inteligentnych od dzieci, które nie mają problemów z wymową. 

Źródła: 

  • Zasada S., Rozwój mowy dziecka [w:] Logopeda, 1(4)/2007
  • Sawa B., Dzieci z zaburzeniami mowy, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990
0
    0
    Koszyk
    Twój koszyk jest pustyPowrót do sklepu