W dzisiejszych czasach coraz więcej problemów zdrowotnych wiąże się z pracą. O ile nie chodzi tu wcale o czysto fizyczne konsekwencje zawodu, to podstawową rolę zaczyna odgrywać psychologia. Stres, presja i przyjmowanie na siebie zbyt dużej odpowiedzialności – to tylko kilka przykładów źródeł tzw. nerwicy zawodowej. Żyjemy szybko i intensywnie, jednak nie zawsze jesteśmy do takiego życia przystosowani. Nerwice wynikające z pracy trudno jest zakwalifikować, ponieważ zaburzenia te są uzależnione od predyspozycji indywidualnych. To, co dla jednego będzie powodem do zmartwień, dla innego będzie końcem świata – i to dosłownie. Oto przykłady kilku rodzajów nerwic, które mogą być bezpośrednim następstwem pracy.
Nerwica neurasteniczna dosłownie oznacza „słabość nerwów” i objawie się ogólnym osłabieniem organizmu i drażliwością. Może mieć charakter wybuchowy, nadpobudliwy i mówimy wtedy o hiperstenii. W przypadku uczucia znużenia i zmęczenia mamy do czynienia z hipostenią. Osoby niecierpliwe, wewnętrznie napięte i z problemami ze snem często zmagają się z tzw. derwicą dyrektorską – bardzo często występującą właśnie w warunkach zawodowych, u osób na wysokich, menadżerskich stanowiskach.
Do przyczyn nerwic neurastenicznych należą zarówno urazy organiczne, jak i psychiczne. Najczęściej jest to długotrwały stres, napięcia zawodowe i konflikty wewnątrz firmy. Osoby cierpiące na nerwice neurasteniczne po prostu nie radzą sobie z presją, jaką wywiera na nie praca. Bardzo często leczenie nerwicy neurastenicznej musi wiązać się z natychmiastową zmianą miejsca pracy.
Nerwica hipochondryczna
W tej nerwicy chorego cechuje regularne występowanie somatycznych dolegliwości, które nakazują mu przeprowadzić kolejne badania lekarskie. Pacjent ma nadzieję, że uda się odnaleźć przyczynę, jednak nigdy nie jest zadowolony z wyników badań. Nerwica hipochondryczna bardzo często jest skutkiem pracy w szkodliwych warunkach, np. przy chemikaliach. Hipochondryk będzie więc czuł ciągły lęk i niepokój związany ze swoim zdrowiem i życiem, co bardzo przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu zawodowym. Ciągły strach przed chorobą wyniszcza go od środka – nie pozwala się skupić i efektywnie pracować.
Przyczynami nerwicy hipochondrycznej mogą być zarówno zaburzenia obrazu własnego ciała (często mające swoje źródło we wczesnym dzieciństwie – zbyt troskliwi rodzice), jak i tzw. „ucieczki w chorobę”. Jest to bardzo częsta przyczyna nerwicy zawodowej, bo pacjent chce swoje niepowodzenia przerzucić właśnie na potencjalne zagrożenie chorobą. Jest to klasyczne zrzucenie z siebie odpowiedzialności, które z czasem przeradza się w fobię. Nie dajemy sobie rady w pracy, więc szukamy winnych – tym winnym jest właśnie widmo zbliżającej się choroby.
Leczenie nerwicy hipochondrycznej musi polegać na odwróceniu uwagi pacjenta od dolegliwości. Niezbędna jest rozmowa z pacjentem na temat jego problemów niedotyczących zdrowia, bo to często one są prawdziwą przyczyną lęków. Hipochondria wcale nie musi wiązać się ze zmianą pracy – wystarczy regularna terapia połączona z pracą nad samym sobą.
Nerwica histeryczna
Najstarsza postać nerwicy zawodowej, która charakteryzuje się tym, że jej objawy pokazują się tak szybko, jak znikają. Dochodzi do częściowej (a czasami całkowitej) utraty integracji pomiędzy tym co było, a tym co jest, czyli zatraca się poczucie własnej osoby, tożsamości. Wyróżnia się nerwicę historyczną dysocjacyjną, czyli tzw. „drugiego ja”, oraz konwersyjną, objawiającą się somatycznie, czyli np. zaburzeniami psychoruchowymi.
Do przyczyn nerwicy histerycznej należy zaliczyć przede wszystkim trudne sytuacje zawodowe, z którymi na co dzień musi spotykać się pacjent. Wywołują one u niego strach i poczucie zagrożenia, zatem reaguje w sposób histeryczny, chcąc odwrócić uwagę od prawdziwego zagrożenia i obowiązku. Bardzo często jest tak, że nerwice historyczne mają charakter roszczeniowy. Chory próbuje w ten sposób wyłudzić rentę lub inną formę zasiłku zdrowotnego. Niestety, jest to samonapędzający się mechanizm. Osoba z nerwicą bowiem usilnie stara się udowodnić, że jest chora. Uniemożliwia to powrót do zdrowia, gdyż automatycznie wiązałby się on z utratą potencjalnych korzyści materialnych…
Leczenie nerwicy histerycznej może odbywać się poprzez odreagowywanie uczuć przy pomocy hipnozy. Wskazane jest także regularne kontaktowanie się z psychoterapeutą.
Nerwica depresyjna
Nerwica depresyjna powstaje wskutek sytuacji konfliktowych, które wywołują długotrwałe napięcie emocjonalne i wewnętrzne konflikty. Jest to bardzo niebezpieczny rodzaj nerwicy, na który narażone są osoby pracujące w konkurencyjnym środowisku, np. sprzedawcy czy konsultanci. Reakcje depresyjne, poczucie winy, frustracja i poczucie krzywdy wyniszczają osobę chorą od środka. Bardzo częstą reakcję osób z nerwicami depresyjnymi jest negatywne nastawienie do świata – wieczne pretensje, złośliwość, chamstwo.
Przyczynami tej nerwicy są najczęściej cechy osobowościowe chorego, które nie pozwalają mu na czerpanie przyjemności z przyziemnych rzeczy. Często cierpią na nią osoby borderline oraz narcystyczne. Niektórzy twierdzą, że nerwica depresyjna jest konsekwencją zaburzeń metabolicznych w ośrodkowym układzie nerwowym.
Niestety, leczenie nerwicy depresyjnej musi wiązać się ze zmiana miejsca pracy. Nie można narażać się na niepotrzebne konflikty i spięcia, ponieważ potęgują one chorobę i mogą doprowadzić do jej pełnego nawrotu. Niezbędna jest terapia poznawcza i farmakologiczna. Bardzo istotna jest konsekwencja i chęć poznania przyczyn choroby. Bardzo często prawda jest gorzka do przełknięcia, jednak tylko jej poznanie pozwoli na pozbycie się zaburzeń.
