W artykule, który pojawił się tego roku w czasopiśmie Psychiatria Polska, specjaliści od zaburzeń zespołu nadpobudliwości psychoruchowej (Attention Deficit Hyperactivity Disorder – ADHD), określają to zaburzenie plagą XXI wieku. W Polsce liczbę chorych określa się na poziomie od 2,5 do 16% dzieci w wieku szkolnym. Diagnoza tego neurorozwojowego zaburzenia najczęściej pojawia się jeszcze przed ukończeniem 5 roku życia.
Jakie symptomy mogą świadczyć o tym, że nasze dziecko może mieć właśnie ADHD? Główne objawy to nadpobudliwość psychoruchowa, impulsywne, nagłe reakcje, nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne lub niewrażliwość na nie, aktywność ruchowa, która nie ma konkretnego celu, nadmierna gadatliwość, problemy z emocjami, wybuchy gniewu i jeden z najczęściej występujących problemów: brak koncentracji uwagi. Poniższy tekst skupi się właśnie na metodach pracy nad koncentrowaniem uwagi u dzieci dotkniętych ADHD.
Czy to już zaburzenia uwagi?
Wbrew pozorom zaburzenia koncentracji uwagi nie są proste do zdiagnozowania, ponieważ często granica pomiędzy normalnym zachowaniem, a odstępstwami od niego, nie jest wyraźna. W czasie rozpoznania należy obserwować dziecko zarówno w domu, jak i podejmować próby porównania jego zachowania z zachowaniem jego rówieśników. Jeżeli u dziecka zaobserwuje się częste rozkojarzenie, impulsywną nadpobudliwość oraz nieustającą aktywność fizyczną, a nie ma to związku z otoczeniem dziecka, to bardzo możliwe, że mamy do czynienia z zaburzeniami koncentracji uwagi. W określeniu jasnej diagnozy potrzebna będzie konsultacja z psychologiem lub psychiatrą. Jakie zachowania dziecka, powtarzające się często, powinny wzbudzić zainteresowanie rodziców?
- gubienie przedmiotów, których używa na co dzień (zabawki lub przybory szkolne),
- najmniejszy bodziec może sprawić, że dziecko staje się rozkojarzone i traci koncentrację,
- nie pamięta o zadaniach, które zostały mu powierzone, i sytuacja taka powtarza się regularnie,
- pojawiają się powtarzające się, błahe błędy, które wynikają z braku koncentracji,
- dziecko nie jest w stanie skupić się na jednym zadaniu przez określony czas, traci koncentrację i staje się rozkojarzone,
- sprawia mu trudność organizacja własnej pracy
- niechętnie odnosi się do zadań, które będzie wymagało od niego skupienia.
Prawidłowo postawiona diagnoza pozwala ustalić plan, dzięki któremu dziecku zacznie ćwiczyć koncentrowanie się, a głównym założeniem w tym procesie musi być wykonywanie przez dziecko jednej czynności na raz. Walka z zaburzeniami koncentracji uwagi musi opierać się również na zorganizowaniu codziennego życia dziecka za pomocą planów dnia, organizerów, specjalnych pojemników czy porządkujących zakładek. Chaos, którego doświadcza dziecko każdego dnia musi zostać pokonany przez sprawną organizację. Dla dzieci dotkniętych ADHD problemy z koncentracją są pewnego rodzaju „niepokojem psychicznym” (tak określił ten stan Alexander Crichton w swojej publikacji Koncentracja Uwagi z 1798 roku), więc jak łatwo się domyślić praca nad takimi zmianami może być trudna i wymagająca. W niektórych przypadkach niezbędnym wsparciem okazuje się farmakologia. Dzieciom podaje się leki, które regulują problemy w działaniu neuroprzekaźników. Dzięki nim osobom z ADHD łatwiej jest się skupić, ich nastrój jest lepszy i stają się uważniejsze.
Współpraca z rodzicami przyniesie największe efekty!
Jednym z czynników, który pozwoli na kontrolowanie problemów z koncentracją uwagi u dzieci, jest świadomość rodziców. Czym większa świadomość rodziców na temat tego czym jest ADHD i jakie mechanizmy rządzą poszczególnymi objawami, tym większe prawdopodobieństwo kolejnych postępów w leczeniu dziecka. Doskonałym przykładem na to jest fakt, że dzieci z brakiem koncentracji uwagi mają problem ze zrozumieniem i zrealizowaniem złożonych poleceń. Taka świadomość u rodziców, pozwala na komunikowanie się z dzieckiem za pomocą krótkich, jasnych i prostych komunikatów. Często niezbędna jest również wspólna terapia dla całej rodziny, zwłaszcza w przypadku wyjątkowo trudnych dzieci, które potrafią sprawiać bardzo poważne problemy wychowawcze. Najczęściej wybiera się dla dzieci z ADHD terapię poznawczo – behawioralną, ale równie istotne są pomocnicze terapie, jak np. wykorzystanie aktywności sportowej. W badaniu opublikowanym przez Journal of Attenton Disorders w 2004 roku można przeczytać, że chłopcy uprawiający jogę przez prawie pół roku, wybierając zajęcia odbywające się raz w tygodniu, wykazywali się zmniejszoną nadaktywnością. Inne badania wskazują, że aktywność ruchowa, a tym samym ćwiczenie pogłębiania oddechu pozwala na znacznie lepsze kontrolowanie zachowania. Różne formy terapii powinny być wybierane i stosowane po postawieniu diagnozy oraz uwzględnieniu indywidualnych cech czy preferencji dziecka. Wśród innych form terapii wymienia się integrację sensoryczną, metodę Tomatisa, metodę Johansena czy terapię czaszkowo- krzyżową.
Bibliografia:
- Gaidamowicz R., Deksnyte A.,, Palinauskaite K., Aranauskas R., Kasulevivius V., Sapoka V., Aranauskas L., ADHD – plaga XXI wieku? ;[w:] Nowa Psychiatria Nr 52(2) 2018, s. 287-307.
- http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/50-artykuly/1038-dzieci-z-zaburzeniami-uwagi.html
- https://www.dziecirosna.pl/szkola/rozwoj/naturalne_metody_terapii_osob_z_adhd_sport_i_aktywnosc_ruchowa.html
